Voorkomen begrotingsproblemen gemeenten vergt uitgekiend beleid
In de economische theorie is de consensus dat gemeenten in nood niet moeten worden gered door ze extra geld te geven, omdat dit wanbeleid zou stimuleren. Maarten Allers en Joes de Natris onderzochten of dit in de praktijk ook zo is. Wat blijkt? Een no-bailoutbeleid is niet voldoende en ook niet noodzakelijk voor verantwoord gemeentelijk begrotingsbeleid. Wat wel werkt is voldoende financiële ondersteuning, begrotingsregels, toezicht, tijdige interventie, en ‘straf’ bij een bailout.
De onderzoeksuitkomsten bevatten een duidelijke waarschuwing voor Nederland. Een belangrijke succesfactor van het beleid, voldoende financiële middelen voor alle gemeenten, lijkt de laatste jaren te zijn losgelaten. Bij de decentralisaties in het sociale domein zijn bijvoorbeeld grote bezuinigingen opgelegd. Veel gemeenten zijn nu door hun bezuinigingsmogelijkheden en hun reserves heen en begroten, tegen de regels in, tekorten.
Dit doet sterk denken aan de toestand in verschillende Duitse deelstaten, waar gemeenten ook taken kregen opgelegd met te weinig middelen om ze uit te voeren. Bailouts werden in dat land, naar buiten toe een toonbeeld van financiële discipline, endemisch. Dat was in Nederland vroeger trouwens ook zo. Als we daar niet naar terug willen, zullen gemeenten meer middelen moeten krijgen. Via hogere rijksuitkeringen of de mogelijkheid om zelf meer belasting te heffen.
Lees hier het samenvattende artikel in Me Judice. Lees hier het volledige hoofdstuk (Engelstalig) dat is verschenen in dit boek.
19 mei 2021